Συχνές Ερωτήσεις - Διεύθυνση Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας ΚΑΛΟ

Γενικές Ερωτήσεις

Τι είναι η Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία (Κ.ΑΛ.Ο);

Είναι το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων που στηρίζονται σε μία εναλλακτική μορφή οργάνωσης των σχέσεων παραγωγής, διανομής, κατανάλωσης και επανεπένδυσης, βασισμένη στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, καθώς και του σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Η Κ.ΑΛ.Ο. δεν είναι μια ακόμη προνοιακή πολιτική για τους ευάλωτους και οικονομικά ασθενέστερους πολίτες αλλά ένας εναλλακτικός τρόπος να παράγουμε, να εργαζόμαστε και να καταναλώνουμε.

Να παράγουμε και να καταναλώνουμε υπηρεσίες και προϊόντα που προάγουν τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής καινοτομίας, της βιώσιμης ανάπτυξης, της αειφορίας του περιβάλλοντος, της κοινωνικής ένταξης και του γενικού κοινωνικού συμφέροντος.

Να καταναλώνουμε τα αγαθά, που ικανοποιούν εμάς τους ίδιους που εργαζόμαστε για να τα παράγουμε αλλά και τους άλλους συμπολίτες μας, σε τοπικό ή ευρύτερο επίπεδο μέσω ενός αλληλέγγυου εμπορικού ή ανταλλακτικού δικτύου που εναρμονίζει την προσφορά και την ζήτηση.

Να εργαζόμαστε με ένα άλλο τρόπο, συμπράττοντας δημοκρατικά, διαμορφώνοντας πιο ισότιμες σχέσεις παραγωγής, διανέμοντας το πλεόνασμα της εργασίας μας, σε μας τους ίδιους ή/και δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας ή/και προσφέροντας μέρος αυτού σε αλληλέγγυες δράσεις.

Πότε θεσμοθετήθηκε η Κοινωνική Οικονομία στην χώρα μας και ποια τα αποτελέσματα;

Στη χώρα μας, η Κοινωνική Οικονομία αναπτύχθηκε κυρίως μετά το 2000 και θεσμοθετήθηκε με το Νόμο 4019/2011. (ΦΕΚ 251/Α).

Σύμφωνα με στοιχεία της αρμόδιας Υπηρεσίας (Διεύθυνση Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων) έως την 27.10.2016, πραγματοποιήθηκαν 1221 εγγραφές Κοινωνικών Επιχειρήσεων, εκ των οποίων παρέμεναν ενεργές 908. Στις 31.10.2016 ψηφίστηκε ο Νόμος 4430/2016 (ΦΕΚ 205/Α) για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, ο οποίος αντικατέστησε τον Νόμο 4019/2011. Έως την 1.11.2019, ο συνολικός αριθμός εγγραφών Κοινωνικών Επιχειρήσεων στο Γενικό Μητρώο Φορέων Κ.ΑΛ.Ο. ανήλθε σε 1579. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, οι επιχειρήσεις που παρέμεναν εγγεγραμμένες, δηλαδή δεν είχαν διαγραφεί από το Γενικό Μητρώο, ήταν 1424. Πολλές από αυτές έχουν να επιδείξουν σημαντικό έργο και έχουν δημιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην τοπική κοινωνία μέσω της παραγωγής προϊόντων, της παροχής υπηρεσιών και της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης.

Γιατί να επιλέξω να επιχειρήσω με μια Κοινωνική Επιχείρηση και όχι με μια άλλου τύπου Επιχείρηση ;

Γιατί οι αποφάσεις παίρνονται αποκλειστικά από τα μέλη της κοινωνικής επιχείρησης.
Γιατί αναπτύσσονται και θα αναπτυχθούν ποικιλόμορφα δίκτυα Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας που θα δημιουργήσουν ένα οικοσύστημα προώθησης προϊόντων, υπηρεσιών, τεχνογνωσίας και υποστήριξης, στο οποίο μπορεί να συμμετέχει η κοινωνική επιχείρηση και να αναπτύξει και τη δική της προσφορά και ζήτηση.
Γιατί υπάρχει ισχυρό κίνητρο σύμπραξης με άλλους συμπολίτες μας, μέσα σε ένα πλαίσιο επιχειρηματικότητας που περιλαμβάνει σημαντικά υποστηρικτικά εργαλεία.
Γιατί λόγω του κοινωνικού αντίκτυπου αυτής της μορφής επιχειρηματικότητας, το Κράτος θα παρέχει ειδικά φορολογικά κίνητρα και υποστηρικτικά μέσα, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει η κοινωνική επιχείρηση για την ανάπτυξή της.

Ποιο είναι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική Οικονομία;

Το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία [ο Ν.4430/2016 (ΦΕΚ 205/Α/31-10-2016) και η εφαρμοστική Υπουργική Απόφαση 61621/Δ5.2643/30-12-2016 (ΦΕΚ 56/Β/2017) όπως ισχύουν] ρυθμίζει το πεδίο της κοινωνικής οικονομίας και το ρόλο του Κράτους σε αυτό.

Σκοπός του νέου θεσμικού πλαισίου είναι η ανάπτυξη του τομέα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, μέσω της δημιουργίας ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος, που θα διευκολύνει τη συμμετοχή όλων των πολιτών σε όλες τις δυνατές παραγωγικές δραστηριότητες μέσα σε ένα πλαίσιο δημοκρατίας, ισότητας, αλληλεγγύης, συνεργασίας, καθώς και σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Τι είναι ο Φορέας Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας;

Είναι μια επιχείρηση που βασίζεται στο συνεταιριστικό πρότυπο, αλλά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως:

Όλες οι επιχειρηματικές αποφάσεις λαμβάνονται δημοκρατικά και κάθε μέλος – συνεταιριστής έχει μόνο μια ψήφο, ανεξαρτήτως πόσες συνεταιριστικές μερίδες κατέχει.

Σε αντίθεση με τις κλασσικού τύπου επιχειρήσεις, στην Κ.ΑΛ.Ο. στόχος δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά, μέσα από την κάλυψη κοινωνικών αναγκών και την παραγωγή κοινωνικής και συλλογικής ωφέλειας, η δημιουργία σταθερών και αξιοπρεπών θέσεων εργασίας.

Τις αμοιβές και τα κέρδη της επιχείρησης, τα λαμβάνουν μόνο οι εργαζόμενοί της, ανεξάρτητα αν είναι ή όχι μέλη της (συνεταιριστές), ενώ ένα μέρος των κερδών προορίζεται για επανεπένδυση στους σκοπούς της επιχείρησης.

Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι:

α. Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις

β. Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.),

γ. Οι Συνεταιρισμοί Εργαζομένων

δ. Οποιοδήποτε άλλο μη μονοπρόσωπο νομικό πρόσωπο, εφόσον:

Αναπτύσσει δραστηριότητες συλλογικής και κοινωνικής ωφέλειας
Μεριμνά για την πληροφόρηση και τη συμμετοχή των μελών του και εφαρμόζει δημοκρατικό σύστημα λήψης αποφάσεων, σύμφωνα με την αρχή ένα μέλος μία ψήφος, ανεξάρτητα από τη συνεισφορά κάθε μέλους.
Το καταστατικό του προβλέπει περιορισμούς στη διανομή κερδών.
Εφαρμόζει σύστημα σύγκλισης στην αμοιβή της εργασίας.
Αποβλέπει στην ενδυνάμωση των οικονομικών δραστηριοτήτων του και τη μεγιστοποίηση της παραγόμενης κοινωνικής ωφέλειας μέσω της οριζόντιας και ισότιμης δικτύωσης με άλλους φορείς ΚΑΛΟ.
Δεν έχει ιδρυθεί και δεν διοικείται άμεσα ή έμμεσα από Ν.Π.Δ.Δ. ή Ο.Τ.Α. α΄ή β΄ βαθμού ή από άλλο νομικό πρόσωπο του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Πόσες και ποιες κατηγορίες Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων υπάρχουν;

Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης, οι οποίες διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες:
- Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Ευάλωτων Ομάδων, οι οποίες επιδιώκουν την ένταξη ατόμων από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Ποσοστό 30% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.
- Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Ειδικών Ομάδων, οι οποίες επιδιώκουν την ένταξη ατόμων από ειδικές ομάδες στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Ποσοστό 50% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.

Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.) του άρθρου 12 του ν. 2716/1999, (θεωρούνται αυτοδικαίως Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης.).
Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικής και Κοινωνικής ωφέλειας, οι οποίες αναπτύσσουν δραστηριότητες «βιώσιμης ανάπτυξης» ή/και παρέχουν «κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος».

Ποια είναι τα γενικά χαρακτηριστικά των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων;

Μια Κοιν.Σ.Επ. πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον πέντε μέλη ή επτά μέλη για τις Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης
Τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ. μπορεί να είναι είτε φυσικά πρόσωπα, είτε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Η συμμετοχή των νομικών προσώπων στην Κοιν. Σ.Επ. δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσοστό του 1/3 των μελών της
Δεν μπορούν να συμμετέχουν ως μέλη Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Δεν μπορούν να συμμετέχουν ως μέλη ΝΠΔΔ που υπάγονται σε ΟΤΑ με εξαίρεση τις Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης και υπό την προϋπόθεση ύπαρξης προηγούμενης έγκρισης από τον φορέα που εποπτεύει το ΝΠΔΔ
Κάθε μέλος πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον μία υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα και έως πέντε προαιρετικές συνεταιριστικές μερίδες,
Όλα τα μέλη έχουν δικαίωμα μιας ψήφου ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που διαθέτουν
Κάθε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής είναι υποχρεωτικά και μέλος της επιχείρησης
Μόνη η συμμετοχή σε Κοιν.Σ.Επ. ενός φυσικού προσώπου με την ιδιότητα μέλους – εταίρου, δεν του προσδίδει εμπορική ιδιότητα και δε δημιουργεί ασφαλιστικές ή φορολογικές υποχρεώσεις
Μέλος μίας Κοιν.Σ.Επ. δεν μπορεί να μετέχει σε άλλη Κοιν.Σ.Επ. με ίδια δραστηριότητα
Το ποσοστό των ακαθαρίστων εσόδων από τις δραστηριότητες της Κοιν.Σ.Επ. που προέρχεται από Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 65% των συνολικών εσόδων της επιχείρησης, υπολογιζόμενου σε τριετή βάση. Από την πρόβλεψη του προηγούμενου εδαφίου, εξαιρούνται οι Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης της περίπτωσης α΄ της παραγράφου ii του άρθρου 14 του ν. 4430/2016.
Τα κέρδη της Κοιν.Σ.Επ. δε διανέμονται στα μέλη της, εκτός αν τα μέλη αυτά είναι και εργαζόμενοι σε αυτή.
Η διανομή των κερδών διατίθεται ποσοστιαία, ετησίως, ως ακολούθως:
1. κατά ποσοστό 5% για το σχηματισμό τακτικού αποθεματικού,
2. κατά ποσοστό 35% διανέμονται στους εργαζομένους της επιχείρησης, εκτός αν τα 2/3 των μελών της Γενικής Συνέλευσης του Φορέα αποφασίσουν αιτιολογημένα τη διάθεση μέρους ή όλου του ποσοστού αυτού σε δραστηριότητες του στοιχείου 3
3. το υπόλοιπο διατίθεται για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη γενικότερη διεύρυνση της παραγωγικής δραστηριότητας της επιχείρησης.

Διεύθυνση Κ.ΑΛ.Ο.

Τι αρμοδιότητες έχει η Διεύθυνση Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας;

Η Διεύθυνσης Κ.Α.Λ.Ο, υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και έχει ως επιχειρησιακό στόχο τον σχεδιασμό, τον συντονισμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών που αφορούν την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, καθώς και τις αναγκαίες ενέργειες για την προώθηση και στήριξη του θεσμού.

Για την πλήρη περιγραφή και το οργανόγραμμά της επισκεφθείτε τη σελίδα Η Διεύθυνση

Τι είναι το Γενικό Μητρώο Φορέων Κ.ΑΛ.Ο.;

Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι η βάση δεδομένων που τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή από το Τμήμα Μητρώου Φορέων Κ.ΑΛ.Ο. της Δ/νσης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, στην οποία εγγράφονται οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

Το Τμήμα Μητρώου Φορέων Κ.ΑΛ.Ο. είναι αρμόδιο για την τήρηση και λειτουργία του Γενικού Μητρώου Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Είναι αρμόδιο για τον έλεγχο της σύστασης των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων και των Συνεταιρισμών Εργαζομένων, της νομιμότητας των πράξεών τους που καταχωρίζονται στο Γενικό Μητρώο και την εποπτεία τους. Επιπλέον, είναι αρμόδιο για την απόδοση της ιδιότητας του Φορέα Κ.ΑΛ.Ο. στα νομικά πρόσωπα που πληρούν τις προϋποθέσεις, ώστε να εγγραφούν στο Ειδικό Μητρώο Φορέων ΚΑΛΟ. Στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του Γενικού Μητρώου Φορέων Κ.ΑΛ.Ο., όπου υποβάλλονται ηλεκτρονικά όλες οι αιτήσεις, μπορείς να μπεις από την Αρχική σελίδα.

Διοικητικά Ζητήματα

Ποια είναι τα βήματα για να δημιουργήσω μια Κοινωνική Επιχείρηση ή ένα Συνεταιρισμό Εργαζομένων;

Οι διαδικασίες ίδρυσης αφορούν την εγγραφή στο Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Η διαδικασία ίδρυσης είναι απλή και περιγράφεται αναλυτικά στην Υ.Α 61621/δ5/2643/30-12-2016 (ΦΕΚ 56/Β/2017), όπως ισχύει. Μπορείς να βρεις την Υ.Α. και την τροποποίησή της στο Νομικό Πλαίσιο στη σελίδα Η Διεύθυνση.

Υποβολή ηλεκτρονικής αίτησης με συνημμένο το Καταστατικό και επιπλέον δικαιολογητικά (περιγράφονται στην Υ.Α και διαφέρουν ανάλογα με την κατηγορία του Φορέα). Έκδοση βεβαίωσης εγγραφής.
Έναρξη εργασιών στην αρμόδια Δ.Ο.Υ . Ειδικά, σε ότι αφορά την ίδρυση Συνεταιρισμών Εργαζομένων απαιτείται και ασφάλιση των μελών (ως ελεύθερων επαγγελματιών).
Με την βεβαίωση εγγραφής και την έναρξη εργασιών, η επιχείρηση μπορεί να ξεκινήσει εμπορική δραστηριότητα.

Ποια είναι τα φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα;

Οι Κοιν.Σ.Επ. και οι Συνεταιρισμοί Εργαζομένων δεν πληρώνουν τέλος επιτηδεύματος (αρθρ. 17, Ν.4557/18, ΦΕΚ 199/Α).
Το μέρος των κερδών που διανέμεται στους εργαζόμενους της επιχείρησης φορολογείται ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, το οποίο ως ένα ποσό είναι αφορολόγητο.
Εργαζόμενοι στους Συνεταιρισμούς Εργαζομένων και στις Κοιν.Σ.Επ., οι οποίοι ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού και λαμβάνουν επίδομα πρόνοιας ή επιδόματα επανένταξης ή οποιασδήποτε μορφής νοσήλιο ή παροχή ή σύνταξη ως έμμεσα ασφαλισμένοι, συνεχίζουν να εισπράττουν τις παροχές αυτές ταυτόχρονα με την αμοιβή τους από την Κοιν.Σ.Επ. ή το Συνεταιρισμό Εργαζομένων.

Ποια είναι τα υποστηρικτικά μέτρα;

Έχουν δημιουργηθεί 11 Κέντρα Στήριξης Κ.ΑΛ.Ο. προκειμένου να υποστηρίξουν την ανάπτυξη του θεσμού της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Συστάθηκαν από φορείς Κ.ΑΛ.Ο. που εντάχθηκαν στο πλαίσιο της δράσης «Κέντρα Στήριξης της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας» του Ε.Π. «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ», ΕΣΠΑ 2014-2020. Στόχος είναι να αποτελέσουν «σημεία ενημέρωσης» για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, δομές συμβουλευτικής υποστήριξης κοινωνικών επιχειρηματιών και υποψήφιων κοινωνικών επιχειρηματιών, καθώς και δομές υποστήριξης της δημιουργίας και ανάπτυξης άλλων φορέων Κ.ΑΛ.Ο..
Οι ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού (Ν.4555/18, ΦΕΚ 133/Α), τα Ν.Π.Δ.Δ. και τα Ν.Π.Ι.Δ. φορείς της Γενικής Κυβέρνησης μπορούν να παραχωρούν τη χρήση κινητής και ακίνητης περιουσίας τους σε Φορείς Κ.ΑΛ.Ο. για την ενίσχυση δραστηριοτήτων συλλογικής και κοινωνικής ωφέλειας
Οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση από το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας, το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης, και μπορεί να υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3908/2011 (Α΄ 8).
Οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα μπορεί να εντάσσονται σε προγράμματα στήριξης της επιχειρηματικότητας και σε προγράμματα του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) για τη στήριξη της εργασίας.
Οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας μπορούν να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις για τη μελέτη και εκτέλεση έργων και προγραμμάτων κοινωνικής ωφέλειας, που αναφέρονται στους καταστατικούς σκοπούς τους, με αντισυμβαλλόμενους το Δημόσιο ή φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα και τους Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού.
Με τον νόμο 4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις δίνεται η δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές του ευρύτερου δημόσιου τομέα να διενεργούν διαγωνισμούς λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικά κριτήρια. Πιο συγκεκριμένα, δίνεται η δυνατότητα στις δημόσιες αρχές για το σύνολο των υπηρεσιών τους να πραγματοποιούν διαγωνισμούς με αποκλειστικούς δικαιούχους όλα τα νομικά πρόσωπα που έχουν ως κύριο καταστατικό σκοπό την επαγγελματική ένταξη ατόμων με αναπηρία ή μειονεκτούντων προσώπων, εφόσον ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 30% των εργαζομένων τους ανήκουν στις δύο προαναφερόμενες κατηγορίες (άρθρο 20). Επίσης, δίνεται η δυνατότητα στις δημόσιες αρχές, ως αναθέτουσες, να διεξάγουν δημόσιους διαγωνισμούς με αποκλειστικούς δικαιούχους τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.) Ένταξης, που είναι εγγεγραμμένες στο Μητρώο Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, και μόνο για κοινωνικές και άλλες ειδικές υπηρεσίες, όπως είναι οι υγειονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές υπηρεσίες (άρθρα 107-110). Στις συγκεκριμένες υπηρεσίες δεν περιλαμβάνεται η καθαριότητα.
Οι Φορείς Κ.ΑΛ.Ο. μπορούν να συμπράττουν μεταξύ τους για οικονομικούς σκοπούς. Οι μορφές οικονομικής συνεργασίας περιλαμβάνουν τη σύναψη συμβάσεων για την ανταλλαγή προϊόντων ή υπηρεσιών και τη σύσταση κοινοπραξιών δεύτερου ή ανώτερου βαθμού συνεταιρισμών, ευρωπαϊκών συνεταιρισμών ή ευρωπαϊκών ομίλων και δικτύων οικονομικής συνεργασίας με διακριτή νομική προσωπικότητα.
Οι Φορείς Κ.ΑΛ.Ο. μπορούν να συστήνουν Ενώσεις, οι οποίες δεν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα αλλά αποσκοπούν στην εκπροσώπηση και την ενίσχυση των δραστηριοτήτων των Φορέων.
Άτομα τα οποία δεν είναι μέλη ενός Φορέα Κ.ΑΛ.Ο. μπορούν να λειτουργούν ως εθελοντές και να στηρίζουν τις δράσεις του, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 8 του ν. 4430/2016.

Έναρξη δραστηριότητας στη ΔΟΥ για Κοιν.Σ.Επ.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 4 της Απόφασης ΠΟΛ 1006/31.12.2013 του Υπουργείου Οικονομικών «Διαδικασία και δικαιολογητικά Απόδοσης Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.)/Μεταβολής Στοιχείων και Έναρξης/Μεταβολής και Διακοπής Επιχειρηματικής Δραστηριότητας» (ΦΕΚ Β΄19), η οποία κατήργησε την Απόφαση ΠΟΛ 1102/14.07.2005 (ΦΕΚ Β΄1062/ ), όπως είχε τροποποιηθεί και ίσχυε, ειδικά τα νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες υποβάλλουν τη δήλωση έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας εντός τριάντα (30) ημερών από την καταχώρηση του καταστατικού τους στο Γ.Ε.ΜΗ. ή στο οικείο Μητρώο ή Βιβλίο που προβλέπεται κατά περίπτωση ή από το έγγραφο σύστασής τους σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση.